Strefa Marki aQuator

ARTYKUŁ

8 błędów, które popełniasz, mając dnę moczanową...

Jak pokazują badania, dna moczanowa jest najczęstszą formą zapalenia stawów u mężczyzn po 40 roku życia i dotyczy około 1% populacji na świecie (1). U kobiet również występuje, choć głównie w okresie po menopauzie ze względu na ochronne działanie estrogenów. Zamienne nazwy dla tego schorzenia to podagra, skaza moczanowa lub - chyba najpowszechniej używana - artretyzm. Osoby dotknięte dną moczanową nie zawsze zdają sobie sprawę, jak ważnym czynnikiem łagodzącym objawy jest dieta, a zwłaszcza odpowiednie nawodnienie organizmu. W tym artykule podpowiemy, co warto zmienić, by poczuć się lepiej i radzić sobie z tą przypadłością. 

Dna moczanowa to ostre zapalenie stawów - dosyć gwałtowne i bolesne. Choroba ma swoje napady, które w pierwszej fazie ustępują samoistnie po 7-10 dniach (2). Pomiędzy jednym i drugim epizodem nie wszyscy kierują się do specjalisty, co może prowadzić do wystąpienia fazy drugiej, w której znów pojawia się stan zapalny, atakujący różne stawy, a napady pojawiają się coraz częściej. Dlatego tak ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem specjalistą. 

 

U osób cierpiących na podagrę często odkładają się kryształki moczanów w obrębie nerek. Jakie czynniki wpływają na pojawienie się choroby?

 

Jak dowodzą badania naukowe, częstym powodem występowania choroby staje się (poza predyspozycjami genetycznymi) niezdrowy styl życia, a głównie zła dieta (bogata w puryny i alkohol), niewłaściwie nawadnianie organizmu, otyłość, a także wynikające z tego schorzenia, na przykład cukrzyca lub nadciśnienie tętnicze. Jak czytamy w jednym z artykułów naukowych (3):

 

„Wraz ze starzeniem się społeczeństwa, zmianami w stylu życia i nawykach dietetycznych, a co za tym idzie wystąpieniem epidemii otyłości i zaburzeń metabolicznych, znacznie wzrasta liczba pacjentów z hiperurykemią. Podniesiony poziom kwasu moczowego we krwi ma ścisły związek z cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym oraz chorobą niedokrwienną serca“.

 

Niewłaściwa dieta u chorych z podagrą - czego za dużo, a czego za mało?

#1 Za dużo puryn

Za ból i zniekształcenie stawów w chorobie odpowiada nadmiar kwasu moczowego, który pochodzi z puryn. To właśnie tutaj kłania się dieta obfitująca w takie produkty, jak mięso (także dziczyzna i baranina), drożdże, niektóre ryby (głównie śledzie i sardynki), podroby, a także strączki: fasola i soczewica. Aby temu zapobiec, należy stosować dietę niskopurynową, której zadaniem będzie obniżenie stężenia kwasu moczowego we krwi.

 

Jakie produkty będą niezalecane dla osób cierpiących na dnę moczanową? Śledzie, sardynki, drożdże browarnicze i piekarnicze, szproty, wątroba wołowa, śledziona wieprzowa, łosoś, małże, pstrąg, indyk, cielęcina. Należy także ograniczyć spożycie kurczaka, ostryg, dorsza, łupacza, szynki i konserw mięsnych, ostrych przypraw i tłuszczów odzwierzęcych pochodzących z mięsa.

 

Osoby chorujące na dnę moczanową powinny spożywać dużo warzyw i owoców (produktem szczególnie wskazanym są wiśnie), mleko, przetwory mleczne oraz oleje roślinne i produkty pełnoziarniste: kasze, makarony, pieczywo. Szczególnie istotne będzie przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów.

 

#2 Za mało wody

Odwodnienie uznaje się za jeden z czynników sprzyjających występowaniu podagry (4). Może ono nastąpić po wysiłku fizycznym, ale również u osób nadużywających alkoholu. Odwodnieniu sprzyjają również posiłki bogate w białko. Dlatego osoby cierpiące na dnę moczanową powinny szczególnie pilnować odpowiedniego nawodnienia organizmu. Zwłaszcza, że woda ma na nas zbawienny wpływ - i nic dziwnego, skoro stanowi aż 75% masy ludzkiego ciała.

 

Doprowadzając do odwodnienia chorzy narażają się nie tylko na napady podagry, ale również osłabienie, bóle głowy, spadek wydolności fizycznej. Regularne przyjmowanie płynów będzie pozytywnie wpływać na utrzymanie homestazy, a równowaga parametrów życiowych zostanie zachowana.

 

Co ważne: picie wody pomaga również pozbyć się kwasu moczowego, wypłukując go z nerek. Na obniżenie hiperurykemii korzystnie wpływa także przyjmowanie wody z cytryną. 

#3 Za dużo mięsa

Spożywanie czerwonego mięsa jest bardzo niewskazane dla osób, które zmagają się z dną moczanową. Pisaliśmy już o produktach mięsnych, które są szczególnie bogate w puryny, podwyższające stężenie kwasu moczowego we krwi.

 

Alternatywą będzie sięganie po chude mięso (poza indykiem), gotowane w dużej ilości wody. Przy napadach dny moczanowej należy zachować szczególną ostrożność i najlepiej w ogóle unikać produktów mięsnych.

#4 Za dużo fruktozy

Zaleca się, aby osoby chorujące na artretyzm unikały słodyczy i napojów słodzonych, w tym także soków, w których występują naturalne cukry (5). Fruktoza, inaczej cukier owocowy, znacząco podwyższa poziom kwasu moczowego we krwi i jednocześnie hamuje jego wydalanie. Dlatego należy ograniczać produkty bogate we fruktozę, a słodzone napoje zastąpić wodą. To ona najlepiej nawadnia i gasi pragnienie.

 

#5 Za dużo alkoholu

Alkohol jest jednym z czynników, który może przyczyniać się do wystąpienia choroby. Co szczególnie istotne: osoby zmagające się z dną moczanową powinny w szczególności unikać piwa, bo drożdże browarnicze są bogate w puryny. Jak czytamy w artykule „Dietoterapia skazy moczanowej“:

 

„Prawdopodobieństwo zachorowania zwiększa również nadmierne spożywanie alkoholu. (…) Dowiedziono, że alkohol indukuje hiperurykemię przez kilka mechanizmów. Podczas metabolizmu alkoholu, etanol zostaje przekształcany do kwasu mlekowego, który kompetycyjnie hamuje wydalanie kwasu moczowego z organizmu. Ponadto alkohol zwiększa syntezę puryn, a tym samym produkcję kwasu moczowego“. (6)

#6 Za dużo smażenia, za dużo grillowania

U osób cierpiących na podagrę należy wyeliminować smażenie oraz grillowanie mięs. Jak już wspominaliśmy, produkty mięsne są bogate w puryny i białko, a smażenie i grillowanie dodatkowo podwyższa ich kaloryczność. Tym samym „niepozorna” karkówka z grilla czy kiełbasa mogą więc zaostrzać stan choroby i prowadzić do napadów.

 

Wysokokaloryczna dieta, obfitująca w smażone dania prowadzi do otyłości - choroby cywilizacyjnej, która jest przyczyną wielu innych poważnych schorzeń. Oczywiście pokusa jedzenia smażonych potraw jest duża - związki wytwarzane w trakcie tego procesu podbijają smak, jednak te same substancje mogą również stać się toksyczne. Tym samym spożywanie dużej ilości smażonego lub grillowanego mięsa przyczynia się do powstawania takich chorób, jak cukrzyca, otyłość, nadciśnienie, choroby serca, czy właśnie podagry.

 

Jak pokazują badania naukowe - smażenie podwyższa w produkcie poziom puryn. Dzieje się tak, bo odparowuje część wody i tłuszczu. Stwierdzono to między innymi na bazie trzyletniego eksperymentu, w którym jedna grupa Japończyków spożywała surowe ryby, a druga - smażone. W drugim przypadku stężenie kwasu moczowego było większe, a autorzy badania odradzają taki sposób obróbki cieplnej nawet tym osobom, które nie  chorują na dnę moczanową. Jak czytamy w podsumowaniu, badacze rekomendują dietę śródziemnomorską:

 

„Wzorzec żywieniowy w stylu śródziemnomorskim charakteryzuje się wysokim spożyciem owoców i warzyw, roślin strączkowych, oliwy z oliwek, orzechów i produktów pełnoziarnistych; umiarkowane spożycie ryb, wina, produktów mlecznych i drobiu; a niskie spożycie czerwonego mięsa, słodkich napojów, śmietany i wypieków może odgrywać ważną rolę w zapobieganiu ryzyka wystąpienia hiperurykemii.” (7)

 

Podczas trzech lat prowadzonych obserwacji u 30 osób (w badaniu wzięły udział 424 osoby w wieku od 29 do 74 lat), spożywających regularnie smażone ryby, zdiagnozowano przypadki wystąpienia hiperurykemii.

#8 Za duża masa ciała

To jeden z bezpośrednich czynników, które mogą wpływać na pojawienie się dny moczanowej. Jak czytamy w wynikach badań naukowych:

 

„Otyłość, nadmierny przyrost masy ciała w młodym wieku dorosłym i nadciśnienie są czynnikami ryzyka rozwoju dny moczanowej. Zapobieganie otyłości i nadciśnieniu może zmniejszyć częstość występowania i zachorowalność na dnę moczanową.” (9)

 

Warto podkreślić, że na redukcję masy ciała wpływa przede wszystkim zdrowa i odpowiednio zbilansowana dieta, a także styl życia: nawadnianie się, sport. Dodajmy, że nadwaga jest także powodem powstawania innych chorób, takich jak nadciśnienie i cukrzyca.

Podsumowanie: dna moczanowa - jak zmienić nawyki, by było lepiej?

Reasumując - artretyzm to ostre zapalenie stawów, atakujące najczęściej mężczyzn po 40 roku życia. Choroba może wynikać z predyspozycji genetycznych, ale innymi czynnikami wywołującymi tą przypadłość są między innymi:

 

 - Nieodpowiednia dieta, bogata w puryny

- Dieta prowadząca do otyłości (dużo przetworzonej żywności, smażenie, grillowanie itp.)

- Inne schorzenia, wynikające ze złych nawyków żywieniowych: na przykład nadciśnienie tętnicze, choroby nerek

- Zbyt małe nawadnianie organizmu

 

    Osobom cierpiącym na podagrę zaleca się dietę bogatą w warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste oraz ograniczanie mięsa i tłuszczów zwierzęcych. Dlatego tak dobrym pomysłem jest przejście na dietę śródziemnomorską. Nie zapominajmy również o regularnej aktywności fizycznej.

      

    Źródła:

    (1) (6) Karolina Drzewiecka, Joanna Suliburska, Dietoterapia skazy moczanowej, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2012, tom 3, nr 3, 125–129.

    (2) (3) Jan W. Pęksa, Anna Malinowska-Karpiel, Farmakoterapia i leczenie dietetyczne hiperurykemii oraz napadów dny moczanowej, Gabinet Prywatny, VOL 26/NR 04/2019 (266).

    (4) (5) Kakutani-Hatayama M, Kadoya M, Okazaki H, Kurajoh M, Shoji T, Koyama H, Tsutsumi Z, Moriwaki Y, Namba M, Yamamoto T. Nonpharmacological Management of Gout and Hyperuricemia: Hints for Better Lifestyle. Am J Lifestyle Med. 2015 Sep 2;11(4):321-329. doi: 10.1177/1559827615601973. PMID: 30202351; PMCID: PMC6125106.

    (7) The consumption of fish cooked by different methods was related to the risk of hyperuricemia in Japanese adults: A 3-year follow-up study, https://doi.org/10.1016/j.numecd.2016.05.009.

    (8) Williams PT. Effects of diet, physical activity and performance, and body weight on incident gout in ostensibly healthy, vigorously active men. Am J Clin Nutr. 2008 May;87(5):1480-7. doi: 10.1093/ajcn/87.5.1480. PMID: 18469274; PMCID: PMC4090353.

    (9) Roubenoff R, Klag MJ, Mead LA, Liang KY, Seidler AJ, Hochberg MC. Incidence and risk factors for gout in white men. JAMA. 1991 Dec 4;266(21):3004-7. PMID: 1820473.

     

     

    Jonizatory Wody aQuator